Muzeum Wigierskiego Parku Narodowego

Muzeum Wigierskiego Parku Narodowego mieści się na brzegu jeziora Wigry, w miejscowości Stary Folwark. Wigierski Park Narodowy jest częścią Puszczy Augustowskiej. Na jego terenie znajdują się 42 jeziora i to właśnie wody powierzchniowe decydują o specyfice miejsca (krajobrazie, klimacie…). W centrum Parku podziwiać można jezioro Wigry, największe jezioro Parku, przez które przepływa rzeka Czarna Hańcza będąca szlakiem kajakowym. Fascynują swoim pięknem też tzw. suchary, specyficzne śródleśne jeziorka – niewielkie, izolowane i bezodpływowe. Charakterystyczna jest roślinność torfowiskowa otaczająca je i narastająca na nie.

Muzeum mieści się w odrestaurowanym budynku dawnej Stacji Hydrobiologicznej, która funkcjonowała nad Wigrami do września 1939 r. Stacja istniała od 1920 r., jednak zajmowała inne miejsce, nieistniejący już budynek na terenie tartaku w Płocicznie. Alfred Lityński, którego imię nosi Muzeum, zajął się organizacją stacji. Szybko zaczęła ona odnosić sukcesy. W wielu grupach organizmów odkryto szereg nowych dla nauki lub po raz pierwszy znalezionych na ziemiach polskich gatunków, w tym kilkanaście form endemicznych (występujących wyłącznie w wodach wigierskich). Już po dziesięciu latach od powołania stacji Alfred Lityński mógł z satysfakcją powiedzieć, że jezioro Wigry należy „do najlepiej poznanych […] jezior świata”. W międzyczasie, pod koniec 1927 r. stacja przeniosła swoją siedzibę do wsi Stary Folwark.

Stacja pełniła bardzo istotną funkcję edukacyjną, była forum wymiany poglądów i kształtowania się współczesnej myśli naukowej. Wielu badaczy krajowych, oraz zagranicznych zjeżdżało do niej w celu wykonania badań oraz aby prowadzić fachowe dyskusje w gronie najlepszych specjalistów.

Działalność stacji przerwała II wojna światowa. Niemiecka władza okupacyjna zakazała prowadzenia w tam działalności naukowej. W budynku umieszczono niemiecki zarząd jezior i zakwaterowano pracowników gospodarstwa rybackiego. Przez pewien czas funkcjonował tam wojskowy ośrodek wypoczynkowy, który na swoje potrzeby nadbudował piętro. Dewastację budynków spowodowały wycofujące się w 1944 r. oddziały wojsk niemieckich i nacierające wojska sowieckie. Po wojnie w budynku mieścił się posterunek Milicji Obywatelskiej, a później szkoła podstawowa. Następnie budynek został sprzedany Fabryce Płyt Wiórowych w Suwałkach, która organizowała tam letnie kolonie dla młodzieży. W 1992 r. Skarb Państwa przekazał obiekty Wigierskiemu Parkowi Narodowemu.

Muzeum Wigier im. Alfreda Lityńskiego to typowe muzeum z działalnością wystawienniczą, edukacyjną oraz obsługujące turystów. Typowe nie znaczy nudne. W muzeum zobaczycie ekspozycję stałą prezentującą historię nadwigierskiego krajobrazu, głębiny jezior, rzeki, torfowiska i ekosystemy lądowe Wigierskiego Parku Narodowego, działalność człowieka oraz historię i dokonania dawnej Stacji Hydrobiologicznej na Wigrach. W Muzeum znajduje się również sala laboratoryjna przeznaczona do zajęć edukacyjnych oraz sala projekcyjna, gdzie można również organizować warsztaty i szkolenia.