Szlak pieszy Znad Szelmentu przez park krajobrazowy

Szlak pieszy Znad Szelmentu przez park krajobrazowy liczy 21 km i oznakowany jest w terenie kolorem niebieskim. Jego trasa: Gulbieniszki – Udziejek Górny – Wodziłki – Bachanowo – Błaskowizna – Stara Hańcza – Dzierwany – Smolniki

Szlak rozpoczyna się we wsi Gulbieniszki. Stamtąd udajcie się do Udziejek Górnych, a następnie do wsi Wodziłki. Wodziłki założone zostały w 1788 r. przez starowierców. Pamiątką po nich jest molenna, najstarsza na Suwalszczyźnie, wybudowana w latach 1904-1914. A w jej pobliżu bania, czyli łaźnia parowa oraz drewniany budynek (nr 20) z lat 30. XX w.

Na dłużej zatrzymajcie się w Bachanowie. Znajduje się tam pomnikowy głaz z tablicą ku czci Antoniego Patli. Odwiedźcie Głazowisko Bachanowo położone w dolinie Czarna Hańcza. Ten rezerwat przyrody to fragment łąki z nagromadzonymi głazami narzutowymi – jest ich ok. 10 tysięcy! Największy ma obwód 8 m. Te relikty polodowcowego krajobrazu znalazły się nad Czarną Hańczą z powodu lodowca ze Skandynawii, który je tam przetransportował. A uwidoczniły się wskutek rozmycia przez wody lodowcowe i rzecznolodowcowe ozu bachanowskiego. Obecnie na głazach rosną liczne gatunki porostów i mchów, m.in. rzadki gatunek górski.

W pobliżu Głazowiska Bachanowo znajduje się słynny oz turtulski oraz zawieszona dolina „Gaciska”, przecinająca drogę we wsi Malesowizna.

Z Bachanowa kierujcie się na Błaskowzinę, gdzie zobaczycie pomnikowe drzewa – grab i dąb, a następnie do Starej Hańczy. Stanowiła ona dawniej spory majątek, który istniał już w XVII w. i obejmował prawie całą północną część dzisiejszego Suwalskiego Parku Narodowego i jego otuliny. Dwór, zbudowany prawdopodobnie w XVIII w. znajdował się na wzniesieniu z widokiem na jezioro Hańcza i otoczony był parkiem i ogrodem – do dziś można podziwiać aleję lipową będącą pomnikiem przyrody. Sam park został wpisany do rejestru zabytków. Zachęcamy Was do spaceru ścieżką „Drzewa i krzewy parku podworskiego w Starej Hańczy”. Jej długość to zaledwie 1,5 km. Oznakowana jest kolorem czarnym. Obecnie Stara Hańcza to malutka kolonia, a z dworu zachowały się jedynie ruiny piwnic. Ale jest i legenda. Mówi ona, że w zatoce na wprost dworu wojska napoleońskie, które wycofywały się z tego terenu, zatopiły skarb. Prawdą jest, że doszło tu w 1831 roku do potyczki polskich powstańców (przegrali), z carskim wojskiem. Poległych pochowano we wspólnej mogile we wschodniej części parku. Prawdopodobnie to oni przed bitwą zatopili kasę powstańczą w jeziorze, aby nie wpadła w ręce wroga.

Ze Starej Hańczy udajcie się do wsi Dzierwany założonej w 1642 r. Zwróćcie uwagę na pomnikową gruszę i dwa pomnikowe klony.

Szlak pieszy Znad Szelmentu przez park krajobrazowy kończy się w Smolnikach. Wieś założono w II poł. XVII w. Jej nazwa wzięła się od smolarzy, którzy za czasów królowej Bony (1549 r.) rozpoczęli stałe osadnictwo na tym terenie wyrabiając smołę z drewna lasów dawnej Puszczy Mereckiej. W Smolnikach czeka na Was więcej atrakcji niż w niejednym miasteczku.

Zobaczycie tam murowany kościół, wprawdzie współczesny, ale powstały w miejscu drewnianego z 1842 r. Zabytkowa jest za to drewniana kaplica z przełomu XVIII i XIX wieku, znajdująca się na terenie cmentarza.

Na skraju wsi z punktu widokowego „U Pana Tadeusza” o wysokości ok. 225 m rozpościera się cudowny widok na północno-wschodnią część Suwalskiego Parku Krajobrazowego oraz na kompleks jezior, tzw. jeziora kleszczowieckie. Tworzą je jezioro Kojle porośnięte dorodnym lasem iglastym, długie i wąskie jezioro Perty, którego wzniesienia przypomną Wam krajobraz górski oraz jezioro Purwin. Wypatrujcie również góry Jesionowej, Cisowej i Krzemieniuchy. Krajobraz zrobił tak ogromne wrażenie na dwóch reżyserach, że zdecydowali się wykorzystać go w swoich filmach: Tadeusz Konwicki w „Dolinie Issy”, natomiast Andrzej Wajda w „Panu Tadeuszu”.

Przespacerujcie się ścieżką wokół jeziora Jaczno, które uznawane jest za najpiękniejszy akwen Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Swój unikalny, malachitowy kolor zawdzięcza zakwitom glonów z rodzaju Chlorella. Ścieżka wokół jeziora liczy 7 km oraz zaczyna się i kończy w Smolnikach. Szlak oznakowany jest kolorem żółtym i posiada 8 przystanków.

Zwiedzanie Smolnik możecie zakończyć w Izbie regionalnej, gdzie prezentowane są sprzęty gospodarstwa domowego tradycyjnego dla wsi smolnickiej. Kto nie wie, co to jest kopańka i krobia, dowie się właśnie tam.