---

Opis obiektu:

---

Twierdza Osowiec zbudowana została w latach 1882–1887 (pierwsze prace prowadzono wcześniej, już od 1873). Stanowiła główny węzeł oporu armii rosyjskiej przed armią niemiecką nacierającą z Prus Wschodnich. Jej podstawową funkcją była długotrwała obrona zachodnich granic imperium rosyjskiego, również linii kolejowej na trasie Białystok-Królewiec, ewentualnie kontruderzenie w kierunku Prus Wschodnich. Twierdza Osowiec jest wyjątkowym zabytkiem fortyfikacyjnym, ponieważ nigdy nie została zdobyta. Jeszcze na początku XX w. uważana była za najnowocześniejszą twierdzę świata. Podczas I wojny światowej broniona była przez... 6,5 miesiąca! Tak długotrwałą obroną przeszła do historii. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Twierdza z rąk armii rosyjskiej przeszła we władanie wojska polskiego. Dokładnie stało się to 23 lutego 1919 r.

Możemy pochwalić się, że TAKA Twierdza znajduje się w województwie podlaskim, w miejscowości Osowiec-Twierdza. Ciekawostką jest, że Rosjanie podczas jej budowy przenieśli pod przymusem wieś Osowiec o 2 km na północ, gdzie znajduje się do dzisiaj.

Twierdza składała się z 4 fortów:
- nr I Fort Centralny to Cytadela Twierdzy (2,6 km w obwodzie!). Na tak wielkim terenie oprócz obiektów bojowych znalazły się ceglane koszary, lazaret, baraki magazynowe, ceglane i drewniane domy dla oficerów oraz cerkiew. Fort I jest obecnie własnością wojska polskiego.
- nr II Fort Zarzeczny. Obecnie własność Starostwa Powiatowego w Mońkach
- nr III Fort Szwedzki. Fort III jest obecnie własnością wojska polskiego.
- nr IV Fort Nowy. Obecnie własność Biebrzańskiego Parku Narodowego

Twierdza odegrała ogromną rolę podczas I wojny światowej. Natomiast podczas II wojny światowej Niemcy nauczeni doświadczeniem obeszli ją. 13 września 1939 r. na krótko ją przejęli, aby 13 dni później przekazać Armii Czerwonej zgodnie z paktem Ribbentrop-Mołotow. Niemcy ponownie zajęli Twierdzę 27 czerwca 1941 r. po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. W styczniu 1945 r. Niemcy ostatecznie wycofali się z Twierdzy. Po II wojnie światowej od 1953 r. w Twierdzy znajdowała się Centralna Składnica Amunicji Wojsk Lotniczych.

Fort I dzięki Osowieckiemu Towarzystwu Fortyfikacyjnemu został częściowo udostępniony do zwiedzania (utworzono Muzeum Twierdzy Osowiec) i wytyczono na jego terenie trasy do zwiedzania. Fort II i IV zostały zniszczone podczas wojny. Na teren Fortu II jest zakaz wstępu, natomiast na terenie Fortu IV wytyczono ścieżkę edukacyjną Wokół Fortu IV Twierdzy Osowiec. Fort III jest niedostępny dla turystów.

Chcemy zwrócić Wam uwagę na dekoracyjność Twierdzy. Pomimo, że jest obiektem fortyfikacyjnym, przyjemnie się ją ogląda, ponieważ budowniczowie użyli różnego rodzaju ceglanych kształtek, fugi wypełniano wypukłą ozdobną spoiną cementową, używano bloczków kamiennych, masy ceramicznej i stali.

Twierdza ma wielu właścicieli, jednym z nich jest również... przyroda. Skupisko nietoperzy, które tam zimują, należy do jednych z największych w kraju. Na budynkach gniazdują też bieliki, w Fortach zobaczyć można łosie i sarny.