---

Opis obiektu:

---

Lidzbark Warmiński był dawniej największym miastem Warmii, a od 1350 r. do XIX w. jego stolicą. Duży wpływ na znaczenie i rozwój miasta mieli biskupi warmińscy, którzy od 1243 roku sprawowali na Warmii władzę świecką i duchowną. Po przeniesieniu swojej siedziby z Ornety do Lidzbarka Warmińskiego wybudowali tam majestatyczny zamek, który należy do najcenniejszych zabytków architektury gotyckiej w Polsce.

Zamek zbudowano w latach 1350-1401 w miejscu dawnego grodu pruskiego. Dawniej dziedziniec otoczony był dwukondygnacyjnymi krużgankami. Zamek oprócz pomieszczeń reprezentacyjnych (jak np. komnata audiencyjna) i prywatnych pokoi posiadał piwnice, gdzie znajdowały się magazyny żywności, więzienie i piece grzewcze. Ponadto zamek i przedzamcze mieściły m.in. browar, piekarnię, zbrojownię, szkołę dla chłopców pruskich, kaplicę, salę sądową czyli Wielki refektarz, skarbiec, kapitularz, młyn, tartak, szlifiernię, kuźnię miedzi, folusz i garbarnię.

W 1673 r. dobudowano pałac (tzw. zamek średni) biskupa Wydżgi. Korzystało z niego 8 biskupów. Pałac został rozebrany w latach 1839-1840.

Po II pokoju toruńskiego, kiedy Warmia została przyłączona do Polski, na zamku pojawili się wybitni przedstawiciele kultury polskiej, a wśród nich: Jan Dantyszek, Stanisław Hozjusz, Marcin Kromer i chyba najbardziej znany i kojarzony z zamkiem w Lidzbarku Warmińskim - Ignacy Krasicki.

Biskup Krasicki rezydował na zamku w Lidzbarku w latach 1766-1794 i doprowadził go do rozkwitu. Wybudował teatr, uporządkował archiwum, powiększył o ok. 6 tys. dzieł kolekcję biblioteczną, zgromadził dzieła malarskie, rzeźbiarskie i archeologiczne. Wokół zamku założył ogrody francuskie z fontannami i rzeźbami.

Biskup Krasicki był również poetą. Tworzył bajki, satyry i poematy heroikomiczne. Miał cięty dowcip i świetnie ripostował. Pewnego razu gościł na zamku Jana Ursyna Niemcewicza, który zażartował z niezbyt ładnej służącej: "Kto z brzydką grzeszy, dwa razy grzeszy, bo i Boga obraża i ludzi śmieszy". Biskup zripostował: " Kto z brzydką grzeszy, duszę swą zbawia, bo grzesząc jednocześnie pokutę odprawia".

Możemy się tylko domyślać, jakich jeszcze rozmów i żartów zamek był świadkiem, jakie ciekawe tematy podejmowano, kiedy gośćmi byli tak wybitni ludzie.

Po pierwszym rozbiorze Polski (1722) Warmia została anektowana przez Prusy, a wszystkie dobra kościelne stały się własnością króla pruskiego. Po trzecim rozbiorze Polski (1795), władze pruskie przeznaczyły zamek na szpital polowy, koszary i magazyny. W pałacu biskupa Grabowskiego (1741-1766) został umieszczony sąd. Około 1840 r. zburzono pałac biskupa Wydżgi.

W latach 1859-1932 Fundacja św. Józefa prowadziła na zamku szpital i sierociniec. W 1927 r. rozpoczęto 6-letnie badania archeologiczne i prace restauratorskie, którymi kierował Karl Hanke. Po drugiej wojnie światowej, w latach 1946-1952, prowadzono prace zabezpieczające, a od 1953 r. trwały z przerwami prace restauratorskie.

Od 1958 do 1963 roku opiekę nad zamkiem sprawowało Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Pojezierze, a od 1964 r. zamek powierzono opiece Muzeum Mazurskiemu (dziś Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie) i jest on udostępniony do zwiedzania.

Przedzamcze południowe lidzbarskiego zamku zostało zaadaptowane na 4-gwiazdkowy hotel.

Inne zabytki Lidzbarka Warmińskiego, które polecamy Wam zobaczyć, to: kolegiata świętych Apostołów Piotra i Pawła z XIV wieku; dawny kościół ewangelicki, wybudowany w latach 1818-1823, obecnie cerkiew prawosławna; kościół Podwyższenia Krzyża Świętego wybudowany w XVIII wieku jako wotum dziękczynne za kres epidemii dżumy; Wysoka Brama (przedbramie) z XV wieku; mury obronne z XIV wieku wraz z okolicznym układem urbanistycznym.

Nie omińcie oranżerii Krasickiego, która została wybudowana dla biskupa Teodora Potockiego w latach 1711-1724, ale rozbudowaną ją za panowania Ignacego Krasickiego ok. 1770 r. Był to pałacyk z pięknym pawilonem ogrodowym wokół którego Krasicki stworzył park zwany Krasiczynem. Hrabia Lehendorff pisał o ich: "Po obiedzie pokazał mi osobliwość Heilsbergu, wodospady oraz fontanny z vancluse, które zapewne w niczym nie ustępują fontannie Petrarki. Stąd poprowadził mnie uroczymi alejami do przepięknego ogrodu, pełnego wspaniałych kwietników, wodotrysków i wodospadów." Obecnie miejsce zwane jest Oranżerią Kultury, a jej częścią jest Miejska Biblioteka Pedagogiczna. W Oranżerii odbywają się koncerty, zajęcia edukacyjne, wydarzenia artystyczne... Jest to miejsce dla kultury, sztuki i edukacji.

Będąc w Lidzbarku Warmińskim skorzystajcie też z Term Warmińskich, ośrodka otwartego w 2016 r., który w swojej ofercie posiada przede wszystkim strefę term - basenów zewnętrznych i wewnętrznych.

Przez Lidzbark Warmiński przebiega wiele szlaków turystycznych, a wśród nich samochodowy Szlak Zamków Gotyckich, dzięki któremu można poznać 12 zamków Warmii, Mazur i Kaszub oraz samochodowy Szlak Kopernikowski.

Na sam koniec, jak to często robimy, zachęcamy Was do przespacerowania się na zabytkowe cmentarze. Tak, tak. To świadectwa dawnych czasów, stanowią bogactwo historyczne, kulturowe, religijne i społeczne. Cmentarz miejski wybudowano w miejscu dawnych ogrodów biskupa Krasickiego. Jest jednym z najpiękniej położonych cmentarzy w Polsce. W całości mieści się w lesie. Szukajcie drewnianych grobów dłuta Michaela Lipowa, czy grobu Ferdinanda Schulza, który osiągnął rekord świata w lataniu na szybowcu. Drugi cmentarz jest wojenny. W latach 1914-1918 znajdował się tu obóz jeniecki. Trzeci cmentarz żołnierzy radziecki. Dawniej istniał również kirkut, jednak nie zachowały się po nim żadne nagrobki.