---

Opis obiektu:

---

W jedną godzinę dookoła świata. Takie cuda tylko w Pieniężnie, w Muzeum Misyjno-Etnograficznym Księży Werbistów.

Ale zacznijmy od samego miasteczka. Nazwę przyjęto po II wojnie światowej i odnosi się ona do Seweryna Pieniężnego (syna Seweryna Pieniężnego - tak tak, takie samo imię), który wprawdzie z miastem nie miał nic wspólnego, ale był dziennikarzem, redaktorem i wydawcą "Gazety Olsztyńskiej", działaczem społecznym i oświatowym na Warmii. Wydał również "Pieśni mazurskie" Michała Kajki oraz wiele polskich podręczników szkolnych. Został zamordowany przez hitlerowców w 1940 r. Jego grób znajduje się na cmentarzu komunalnym w Olsztynie.

W Pieniężnie jest wiele zabytków, wartych poznania. Wśród nich ruiny Zamku Kapituły Warmińskiej z XIV wieku, położone na wzniesieniu na rzeką Wałszą. W latach 1517-1519 na zamku często przebywał Mikołaj Kopernik, ówczesny administrator dóbr kapituły warmińskiej. Gotycki zamek zbudowali biskupi, był on wielokrotnie niszczony, m.in. w latach 1414, 1455, 1520, 1626 i odbudowywany. W XVII w. przebudowano go w stylu barokowym. Po I rozbiorze Polski w 1772 roku został przejęty przez władze pruskie. W XIX mieściła się na zamku administracja terenowa, potem od ok. 1924 roku muzeum regionalne oraz szkoły. W XIX w. część zamku rozebrano. U schyłku drugiej wojny światowej zamek został spalony i zdewastowany. Obecnie zobaczycie jedynie skrzydło zachodnie ze zdewastowanym wnętrzem, ruiny skrzydła północnego i fragmenty zamkowych murów. Zamek był własnością prywatną, jednak w 2014 r. gmina Pieniężno odzyskała go na mocy wyroku sądu. Trzymamy kciuki, aby znalazł się inwestor, który przywróci zamek do życia.

Kolejny zabytek, niestety nadal nie odbudowany, to ratusz. Zachowany jest wprawdzie w lepszym stanie niż zamek, jednak nie nadaje się do użytku. W latach 80-tych rozpoczęto rekonstrukcję Starego Miasta i ratusza. W 1997 r. zamontowano wieżyczkę i umieszczono w niej dokumenty historyczne dotyczące miasta. Niestety na tym zakończono prace. Ratusz był wielokrotnie trawiony przez pożary i odbudowywany. W 1945 r. został niemal całkowicie zniszczony, a zabytkowe przedmioty ukradzione.

Zwróćcie też uwagę na most kolejowy przerzucony nad rzeką Wałszą, który jest najwyższym mostem kolejowym w Polsce. Ma on 28 metrów wysokości i 157 m długości. Oddano go do użytku w 1884 r. W 1945 r. został wysadzony w powietrze przez cofające się wojska niemieckie. Odbudowano go w 1951 r. i oddano do użytku.

Zajrzyjcie do kościoła św. Apostołów Piotra i Pawła wybudowanego w poł. XIV wieku w miejscu poprzedniej świątyni powstałej prawdopodobnie wkrótce po lokacji miasta w 1312 r. Kościół został częściowo rozebrany w 1894 r., nowy postawiono w w latach 1895-1897. Wnętrze i wyposażenie kościoła pochodzi głównie z końca XIX wieku, jednak zachowały się również starsze elementy. Wśród nich m.in. pochodzące ze średniowiecza chrzcielnica i dwie kropielnice z granitu; posągi św. Piotra i Pawła z 1688 r. z dawnego ołtarza głównego oraz obraz św. Wojciecha z 1695 r.

Zabytkowa jest również wieża ciśnień z 1905 r. o wysokości 40 m, nadal użytkowana oraz cerkiew zbudowana w latach 1621-1623 jako kaplica szpitalna.

W Pieniężnie znajdował się dawniej kościół ewangelicki, po którym zachowała się jedynie 28-metrowa wieża. Kościół wybudowano w latach 1844-1851, został częściowo zniszczony w 1945 r., a pozostałości rozebrano w latach 60. XX w.

Wśród nieistniejących budynków, o których warto wspomnieć, jest synagoga zbudowana w Pieniężnie w XIX w. Została ona spalona podczas Nocy Kryształowej w 1938 r. Pozostałości rozebrano. W mieście istniał również cmentarz żydowski położony na krawędzi tzw. Żydowskiej Góry. Założono go w XIX w. Na jego terenie znajduje się obecnie cmentarz komunalny.

Szczególnie polecamy Wam wizytę w Muzeum Misyjno-Etnograficznym Księży Werbistów, o którym mówi się, że jest Misyjnym Sercem Polski. Zgromadzono tam pamiątki z krajów (ponad 6 tys.), w których działalność misyjną prowadzą księża werbiści (Chiny, Japonia, Filipiny, Indie, Indonezja, Papua Nowa Gwinea oraz kraje Afryki i Ameryki Łacińskiej). Oprócz wyjątkowych eksponatów w Muzeum znajduje się kawiarnia, księgarnia, punkt z pamiątkami, sala kinowa z dużym wyborem filmów misyjnych. Wśród eksponatów zobaczycie m.in. piranie z Amazonki, duży zestaw muszli, piękne korale, ozdoby (np. bransoleta z kłów świni, opaska na biodra z Tongo), biustonosz z łupiny orzecha kokosowego czy opaskę na biodra-męski fartuszek.

Koniecznie przespacerujcie się 7-km ścieżką utworzoną w Rezerwacie Doliny Rzeki Wałszy. Jest to jeden z najstarszych rezerwatów w regionie, istniał już w 1907 r. Ścieżka rozpoczyna się pod ruinami zamku w Pieniężnie, biegnie przez las na południowy zachód od Kapliczki Księży Werbistów. Następnie po przejściu przez rzekę szlak prowadzi z powrotem do Pieniężna po wschodnim brzegu Wałszy. Na trasie znajdziecie 6 przystanków oraz tablice informacyjne. Dolina Wałszy to wyjątkowo piękne miejsce. Spacer tam to ogromny relaks i przyjemność. A jakie doznania estetyczne...