---

Opis obiektu:

---

Szeroki Bór Piski to mała wieś położona w gęstwinie lasów Puszczy Piskiej, nad jeziorem Jegocinek. Szukając na mapach nie pomylcie jej z wsią Szeroki Bór, która znajduje się niedaleko, nad jeziorem Jaśkowo Duże.

W 1935 r. w Szerokim Borze Piskim rozpoczęto budowę ściśle tajnego ośrodka naukowo-badawczego Luftwaffe (sił powietrznych Trzeciej Rzeszy). Jak każda wojskowa kwatera był bardzo dobrze zamaskowany i zabezpieczony, m.in. otoczony polem minowym, w budynki wtopiona była trawa morska. Alianci nigdy nie odkryli ośrodka i nie zbombardowali go.

Przed wojną w ośrodku w Szerokim Borze Piskim prowadzono prace badawcze nad silnikami rakietowymi i pociskami sterowanymi. Znajdowała się tam elektrownia z generatorami napędzanymi silnikami Diesla, dwie studnie głębinowe, hydrofornie, sieć wodno-kanalizacyjna, mechaniczna oczyszczalnia ścieków... Wszystkie te udogodnienia sprawiły, że ośrodek mógł autonomicznie działać. Były tam również budynki gospodarcze i magazynowe, drewniane kasyno, baraki mieszkalne, schrony bierne. Interesująca była drewniana willa z tarasem i przeszkloną werandą, która już nie istnieje. Wzniesiono ją dla Goeringa.

Panuje opinia, że w czasie wojny, jesienią 1940 r. lub według innych źródeł w 1941 r., ośrodek stał się kwaterą marszałka rzeszy Hermanna Goeringa, któremu oddano również do dyspozycji duże Lotnisko Luftwaffe w Rostkach. Nie jest to jednak prawdą. W czasie wojny fortyfikacje pełniły funkcję bierną. Pobyt Goeringa ograniczał się do kurtuazyjnych wizyt i polowań. Goering był zapalonym myśliwym i często polował w Puszczy Rominckiej oraz w Puszczy Piskiej. W 1940 lub 1941 r. kwaterę Luftwaffe przeniesiono z Szerokiego Boru Piskiego do Gołdapi.

W Planie odnowy miejscowości Szeroki Bór Piski na lata 2012-2019 zamieszczono wspomnienia pana Waltera Rudnika, Mazura mieszkającego w czasie wojny w pobliskich Snopkach. Wspomina on o wizytach Goeringa w Szerokim Borze, którego widział kilkakrotnie jadącego bryczką drogą w kierunku Wejsun: \"Goering bryczką z białymi końmi jeździł po lesie. Ubrany był w biały mundur z lampasami. Droga do Wejsun była wtedy piaszczysta i żeby konie nie podnosiły kurzu przed zaprzęgami Goeringa i jego świty jechała polewaczka. Raz bryczki zatrzymały się w lesie koło ludzi, przysiadł z nimi na chwilę na zwalonym drzewie, poczęstował cygarem. Przy drodze do Wejsun nad jeziorem Jegocinek była leśniczówka, tam stały konie i bryczka Goeringa. Zajmował się nimi chłopak stajenny, a leśniczemu przydzielono służbowy samochód\".

Przez Szeroki Bór przebiegała linia kolejowa i droga Szczytno - Pisz. Dla potrzeb kwatery dobudowana została bocznica kolejowa od linii Ruciane-Nida - Pisz na potrzeby pociągu pancernego, tzw. pociągu ministerialnego Asien, którym podróżował Goering. Wszyscy \"ludzie Hitlera\" posiadali te tzw. złowrogie pociągi - Joachim von Ribbentropp podróżował Westfalen, Wilhelm Keitel pociągiem Afrika, Heinrich Himmler miał do swej dyspozycji pociągi o kryptonimach Befehlzug i Heinrich, sam Hitler podróżował pociągiem o kryptonimie Amerika. Podobno Hitler wizytował kwaterę w Szerokim Borze Piskim.

Wojenne losy kwatery w Szerokim Borze Piskim nie są dobrze znane. Pod koniec wojny, gdy w listopadzie 1944 r. Armia Czerwona dotarła do granic Prus Wschodnich, Niemcy obsadzali nielicznymi załogami mazurskie linie umocnień, w tym Szeroki Bór. Oczywiście nie zatrzymały one czerwonoarmistów. Po wojnie część urządzeń z Szerokiego Boru, np. silników elektrycznych, pomp itp. użyto do uruchomienia produkcji w Piskich Zakładach Produkcji Sklejek, inne wywieziono do Warszawy, część rozszabrowano. W 1951 r. teren kwatery w Szerokim Borze Piskim zajęło wojsko polskie. Nadal są to tereny wojskowe i mimo że obiekty są bardzo dobrze zachowane, nie można ich zobaczyć oprócz jednego bunkra od strony jeziora, który znajduje się poza ogrodzeniem. W latach 1953-1954 rozpoczęto budowę osiedla wojskowego. W 1957 r. do Szerokiego Boru przeniesiono jednostkę wojskową z Torunia. Na początku lat 60-tych funkcjonowały tam: 4 bloki mieszkalne, Klub Żołnierski, sklep, stołówka, biblioteka, kawiarnia, sala widowiskowa, sale konferencyjne, ogródek jordanowski, boiska, park... Powstał również Wojskowy Dom Wypoczynkowy. Przełom w 1989 r. był początkiem końca Szerokiego Boru Piskiego jako osiedla wojskowego.