Puszcza Piska

Puszczę Piską najczęściej określa się nazwami dzika i pierwotna. Rzeczywiście dużo w tym prawdy. Jak tylko wejdziecie w las z pewnością takie wrażenie się pojawi. Sprawiają to liczne bagna, mokradła, torfowiska, leśne jeziorka, meandrujące rzeki Krutynia i Pisa, bogata flora i fauna. I cisza, i tajemnica. Chociaż czy las może być cichy, kiedy tam życia po krańce?

Puszcza Piska, zwana Wielką Knieją, czy Puszczą Jańsborską leży na terenie trzech województw: warmińsko-mazurskiego, mazowieckiego i podlaskiego. Puszczę zamieszkiwało dawniej pruskie plemię Galindów.

Puszcza Piska porośnięta jest lasami sosnowymi i świerkowymi z niewielką domieszką brzozy, osiki, klonu, olchy i dębu na sandrowych piaskach. Rozwój osadnictwa spowodował kurczenie się powierzchni lasów. Jeszcze w XIII wieku lasy stanowiły 80% powierzchni, w XVI wieku 71%, na początku XX wieku ok. 35% tego obszaru. Olbrzymie powierzchnie pochłaniały również pożary (np. XVI w.). Do największych odnotowanych należała pożoga z okresu I wojny światowej, kiedy to spłonęła olbrzymia część lasów. Puszcza leży w strefie, przez którą przechodzą co kilkanaście – kilkadziesiąt lat niszczące huragany (w 2002 r. tylko w Nadleśnictwie Pisz, w ciągu 15 minut uszkodzonych zostało w różnym stopniu 12 tys. ha lasów).

Wielka Knieja obfitowała dawniej w żubry, tury, łosie, dzikie konie, niedźwiedzie, jelenie, sarny, bobry, dziki, wilki i kuny. Gdy rozpoczęło się na tym terenie osadnictwo, nadmierne polowania spowodowały wytępienie niektórych gatunków. Ostatni tur padł w 1500 roku, dziki koń znikł z Puszczy w końcu XVII wieku. Ostatnie żubry padły prawdopodobnie 6 czerwca 1698 roku podczas wielkiego polowania elektora pruskiego Fryderyka III i króla polskiego Augusta II Sasa. Niedźwiedź i bóbr dotrwały do XIX wieku, łoś natomiast do 1945 roku. Chociaż i teraz zwierząt w Puszczy nie brakuje. Bytują tu jelenie, łosie, sarny, dziki, duże drapieżniki oraz liczna zwierzyna drobna: zające, lisy, borsuki, kuny, piżmaki, tchórze, jenoty oraz ptactwo: dzikie kaczki, słonki, jarząbki, grzywacze, łyski, kuropatwy, cietrzewie będące na wymarciu, czaple siwa, łabędzie nieme, żurawie, kormorany, bociany czarne, bieliki, orliki krzykliwe…

Wśród roślin objętych ochroną występują reliktowa chamedafne północna – najbogatsze stanowisko w Polsce, wierzba borówkolistna, brzoza niska, cis, sasanka otwarta, wielosił błękitny, wełnianka delikatna, storczyki: tajęża jednostronna wątlik błotny, pełnik europejski, kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty, lilia złotogłów, goździk pyszny, orlik pospolity.

W najbogatszym przyrodniczo fragmencie Puszczy utworzono Mazurski Park Krajobrazowy. Rezerwatów w Puszczy jest 14: Czaplisko Ławny Lasek, Jezioro Nidzkie, Jezioro Pogubie Wielkie, Warnołty, Królewska Sona, Krutynia, Krutynia Dolna, Jezioro Lisunie, Pierwos, Piłaki, Pupy, Strzałowo, Łuknajno, Zakręt.