---

Opis obiektu:

---

Łomża i Stara Łomża, w której założono w IX w. osadę, a potem przeniesiono ją w obecne miejsce, czyli właśnie do Łomży, leżą na tzw. Wzgórzach Łomżyńskich. Jest ich pięć i na pewno są tajemnicze, nie do końca jeszcze zbadane: Góra Królowej Bony, Wzgórze Świętego Wawrzyńca, Popowa Góra, Łysa Góra, Góra Zamkowa.

Na Górze Królowej Bony znajdowało się wczesnośredniowieczne grodzisko z IX-X wieku. Prawdopodobnie był to gród obronny z uwagi na to, jak bardzo jest wysunięty na północny-wschód. Na tym kierunku zabezpieczała gród rzeka Narew oraz jej szeroka i bagnista dolina. Z zachodu głęboki wąwóz. Grodzisko to wraz z innymi położonymi nad Narwią tworzyło szlak obronnych punktów linii Narwi. Porozumiewały się przy pomocy ognisk. A zabezpieczać było przed kim, ponieważ tereny najeżdżali Jaćwingowie, Prusowie i Litwini.

W wyniku badań archeologicznych prowadzonych na Górze Królowej Bony znaleziono polepę (używaną na stropach budynków), resztki spalonych belek, szczątki ceramiki zdobniczej, kości zwierząt, wyroby krzemienne...

Zwróćcie uwagę na zachowane fragmenty wałów ziemnych otaczających gród.

Z kolei Wzgórze Świętego Wawrzyńca znane jest z kościoła wybudowanego według Kroniki Spangeberga przez św. Brunona z Kwerfurtu około 1000 roku. Św. Brunon był benedyktyńskim mnichem, biskupem misyjnym, męczennikiem. Być może nawet został pochowany w tym miejscu. Tego nie wiemy na pewno. Na pewno za to na Wzgórzu Świętego Wawrzyńca stał pierwszy kościół parafialny w Łomży im. św. Wawrzyńca, do którego odbywały się pielgrzymki związane z kultem męczennika. W 1765 r. rozebrano bardzo już zniszczony kościół i postawiono na pamiątkę kapliczkę z drewnianą figurką św. Wawrzyńca; z czasem pojawił się tam również drewniany krzyż pokaźnych rozmiarów.

Ze Wzgórza Świętego Wawrzyńca archeologowie wykopali ok. 1 tys. eksponatów, a wśród nich monety (denary gdańskie, elbląskie Zygmunta Augusta oraz szelągi koronne i litewskie Jana Kazimierza, krzyżacki brakteat guziczkowy czyli bity jednostronnie). Odkryli również wielowarstwowe cmentarzysko szkieletowe użytkowane od średniowiecza po czasy nowożytne. Jeden z pochówków należał do młodej kobiety i datowany jest na XIII w. W innym grobie z XVI-XVII w. znaleziono resztki szat przetykanych złotą nitką. Nietypowym znaleziskiem był gliniany garnek w którym prawdopodobnie w XVII w., pochowany został płód ludzki.

Obecnie zobaczyć możecie jedynie szczątki fundamentów dawnych budowli.

Kolejnym wzgórzem Łomży jest Popowa Góra, zwana też Księżą Górą. W 1392 roku wybudowano tam kościół NMP i świętych Rozesłańców, który był drugim kościołem parafialnym w Łomży.

Przy kościele znajdował się pierwszy cmentarz grzebalny w Łomży oraz mieściła się drewniana dzwonnica.

W 1525 r. parafię przeniesiono do innego kościoła. W 1628 roku stary kościół przekazano sprowadzonym do Łomży benedyktynkom, które wzniosły zespół klasztorny. Był on bardzo szanowany, wiele panien wstępowało do klasztoru, datki były liczne, a nawet przekazywano benedyktynkom łąki, ogrody i siedliska w samej Łomży. Budynki spłonęły w czasie wojen szwedzkich w 1656 r., zostały odbudowane, aby spłonąć ponownie z 1696 r. i znowu zostać odbudowane.

W 1773 roku benedyktynki sprzedały zespół klasztorny dla kapucynów i przeniosły się na Stokową Górę, tzw. „Siedliska”, gdzie są do dziś. Z kolei kapucyni, sprowadzeni do Łomży w 1763 r., wznieśli na Popowej Górze istniejące do dziś budynki: klasztor (w latach 1770 – 1772) i niewielki kościół Matki Bożej Bolesnej (w latach 1788 – 1789). Do budowy użyto cegły z rozebranego w 1765 r. kościoła św. Wawrzyńca w Starej Łomży. W 1825 roku obok klasztoru wzniesiono kolegium św. Fidelisa kształcące zakonników. W 1939 r. zostało zbombardowane, ale szybko je odremontowano. Obecnie znajduje się tam Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości.

O Łysej Górze w Łomży wiadomo niewiele. Znajduje się obecnie u zbiegu ulic Zielonej i Woziwodzkiej. Przypuszcza się, że stał tam gródek pomocniczy zamku książąt mazowieckich.

Natomiast na Górze Zamkowej stał zamek książąt mazowieckich zbudowany na początku XV wieku. Zamek już nie istnieje, a znajdował się najprawdopodobniej między obecnymi ulicą Senatorską a ulicą Dworną.