---

Opis obiektu:

---

Postaramy się namówić Was do refleksji nad historią, przemijaniem, tym co było i nigdy nie wróci. Po 1945 roku wiele wsi z Puszczy Piskiej zostało rozszabrowanych, zniknęły z krajobrazu, a potem z map. Ich mieszkańcy zmuszeni byli do ucieczki zostawiając za sobą dom, zabierając wspomnienia. Gospodarstwa okradali żołnierze Armii Czerwonej, potem osiedleńcy, znane były bandy kurpiowskie, które kradły nie tylko to, co w domach było do wyniesienia, ale również rozbierały całe zagrody. Resztki często podpalano. W ten sposób z krajobrazu Mazur zniknęły, m.in. Sowiróg, Lipa Tylnia, Lipa Przednia, Przerośl, Nowidział, Pogobie Przednie, Szast, Piskorzewo, Wądołek, Nowy Wądołek, Grodzia, Zimna, Wolisko Duże i Małe, Dłutowo, Paski Duże i Małe, Ruda, Dziadowo, Wilki, Niedźwiedź, Zagon.

Niewiele osób zastanawia się, skąd w mazurskich lasach schodki donikąd, owocowe krzewy, grusze i jabłonie, jakiś pojedynczy grób czy samotny drewniany krzyż.

Stowarzyszenie Sadyba zainicjowało kilkuletni projekt "Zaginione wioski Puszczy Piskiej". Sadyba razem z Fundacją Borussia, Narodowym Instytutem Dziedzictwa oddziałem w Olsztynie oraz Nadleśnictwem Pisz przywróciło wioski ludzkiej pamięci. W ramach projektu, m.in. uporządkowano i zinwentaryzowano cmentarze po nieistniejących wsiach, uczytelniono układ wsi (wycięto krzewy i drzewa zarastające główne wiejskie uliczki), ustawiono tablice informacyjne w języku polskim i niemieckim, kierunkowskazy...

Miłośnicy literatury dotyczącej Warmii i Mazur kojarzą być może pisarza niemieckiego, Ernsta Wiecherta, zwanego Piewcą Mazur. Ojciec Wiecherta był leśniczym, wychowywał syna w poszanowaniu i miłości do przyrody, wśród lasów i jezior. Wiechert wyrósł na młodego mężczyznę zakochanego w mazurskim krajobrazie, sprzeciwiającego się poglądom faszystowskim. W powieści "Dzieci Jerominów" opisał wioski Puszczy Piskiej, których już nie ma - Sowiróg i Wądołek (dawniej w Wądołku znajdowała się huta żelaza największa w Prusach Wschodnich!). Opisał i to jak! Przejmująco, sugestywnie, refleksyjnie...

"Chaty się rozpadały, osiadały dachy, wielokroć przechodziła nad nimi wojna i mór, mord i ogień, tak że jedynie zwęglone kikuty kominów godziły w czarne niebo. Zawsze jednak ktoś to przeżywał [...] Od niego brało początek odrodzenie, on strzegł również prawa. Ginęli chałupnicy, dzieci, bydło, lecz wieś nie ginęła..." (Ernst Wiechert, Dzieci Jerominów).

P.S.
Poszperajcie w internecie, by odszukać serial dokumentalny "Wioska jak las" Radia Olsztyn opowiadający o Zaginionych wioskach Puszczy Piskiej. Polecamy Wam wysłuchanie tych reportaży.