---

Opis obiektu:

---

Uroczysko Wierzchlas zwane też Cisowym Borem lub bardziej formalnie Rezerwatem Cisów Staropolskich im. Leona Wyczółkowskiego położone jest w Borach Tucholskich, nad jeziorem Mukrz, które powoli zanika i obecnie jest zaledwie szczątkiem dawnego wielkiego jeziora. Rezerwat nosi imię Leona Wyczółkowskiego, malarza, dla którego miejsce było natchnieniem. Nazywał je Świętym Gajem i poświecił mu ponad 100 swoich prac. Cisy razem z sosnami, jaworami, brzozami, jesionami i grabami tworzą piękny, tajemniczy świat. Ciarki na plecach podczas zwiedzania gwarantowane.

Rezerwat powstał w 1956 r., jednak wzmianki o ochronie cisów pochodzą już z 1827 r. Jest najstarszym rezerwatem w Polsce i jednym z największych skupisk cisów w Europie. Na Ukrainie w Kniaźdworze znajdziecie ich 35 tys. sztuk, na Węgrzech w Lesie Bakońskim ok. 45 tys. sztuk, a na Słowacji w Wielkiej Fatrez ok. 160 tys. sztuk! Rezerwat w Borach Tucholskich chroni ponad 3,5 tys. sztuk tych drzew (ok. 2,9 tys. sztuk cisa jest żywych). Najgrubszy jest Cis Chrobrego o obwodzie 250 cm. Jest on również najstarszym cisem w rezerwacie.

Cis ma wszechstronne zastosowanie - jako ozdoba, w lecznictwie, jako materiał drzewny. Jednak pamiętajcie, że w Rezerwacie nic nie można zrywać. Cis jest rośliną trującą, jednak jego czerwone osnówki są jadalne (za to nasiona trujące). Taksyna występująca w cisie jest uznawana za jedną z najbardziej trujących substancji świata. Już w starożytności zatruwano nią strzały. Cis jednocześnie dostarcza pokarmu 24 gatunkom ptaków i 8 gatunkom ssaków. Drzewo może osiągnąć wiek nawet 3 tys. lat!

Rezerwat Cisów znajduje się pod zarządem Nadleśnictwa Zamrzenica. Na terenie rezerwatu utworzono ścieżkę edukacyjną. Na jej trasie znajdziecie m.in. grób rodziny Bocków, której jeden z członków był na tym terenie na początku XIX w. królewskim nadleśniczym i uważany jest za prekursora ochrony uroczyska. W grobie pochowano oprócz niego, również jego matkę i żonę. W rezerwacie szukajcie najwyższego punktu widokowego (8 m. n.p.m), z którego rozpościera się widok na jezioro, wieś Mukrz i lasy. Ciekawa jest również para kochanków - objętych drzew lipy i cisa. W podszyciu wypatrujcie trzmieliny brodawkowatej, w runie perłówki jednokwiatowej.