Mazury bez biura podróży: Samodzielna logistyka – transport, noclegi, wyżywienie. Praktyczna checklista.

Krok 1: Wstępne planowanie i budżetowanie mazurskiej przygody

Zanim spakujesz plecak i ruszysz na mazurskie szlaki, musisz podjąć kilka kluczowych decyzji. Samodzielne planowanie to wolność, ale wymaga konkretnego podejścia.

Wybór celu – od sielanki po dzicz

Mazury to nie jednolity obszar. Pytanie brzmi: czego oczekujesz?

  1. Impreza i infrastruktura: Jeśli zależy Ci na wieczornym życiu, restauracjach i łatwym dostępie do sklepów, celuj w duże miejscowości na Szlaku Wielkich Jezior, np. Mikołajki, Giżycko czy Ryn. Tu łatwiej o pensjonaty i hotele butikowe, ale trudniej o ciszę.
  2. Aktywny relaks wodny: Jeśli sercem Twojej wyprawy ma być kajak, musisz postawić na rzeki. Najbardziej popularne i najlepiej zorganizowane logistycznie są Krutynia (idealna na pierwsze spływy jednodniowe Krutynią – trasy takie jak Krutyń-Ukta są rewelacyjne dla początkujących) oraz Czarna Hańcza (Suwalszczyzna, strefa ciszy, blisko Wigierskiego Parku Narodowego).
  3. Dzika przygoda: Szukasz prawdziwej izolacji i biwakowania „na dziko”? Wybierz mniej uczęszczane szlaki, takie jak Pisa (idealna na kilkudniowy, powolny spływ z namiotem) lub górne odcinki Rospudy. Pamiętaj, że tu infrastruktura noclegowa jest minimalna, a wioski oddalone od siebie o wiele kilometrów.

Ustal realistyczny budżet

Brak biura podróży oznacza, że to Ty kontrolujesz każdy grosz. Rozpisz trzy główne kategorie:

  • Transport: Jeśli jedziesz własnym autem, oblicz koszty paliwa i parkingów. Jeśli pociągiem – pamiętaj, że do mniejszych miejscowości (np. do Krutyni czy Rucianego-Nidy) często dojeżdża się autobusem lub lokalnym busem z głównej stacji (np. z Pisza lub Olsztyna).
  • Noclegi: Czy śpisz w pensjonacie (ok. 100-150 zł/os./noc poza sezonem, 180-300 zł w szczycie) czy namiocie (opłaty kempingowe to zwykle 20-40 zł od osoby plus 10-20 zł za namiot)? Jeśli wybierasz spływ, na Krutyni i Czarnej Hańczy infrastruktura kempingowa jest doskonała.
  • Sprzęt i logistyka kajakowa: Wypożyczenie kajaka na spływ kilkudniowy to koszt ok. 40-60 zł za dobę za kajak dwuosobowy. Największym kosztem jest jednak transport powrotny. Upewnij się, że firma (np. AS-Tour, której oferta znajduje się na www.splywy.pl) ma wliczoną opłatę za przewóz kajaków i kierowców z mety. Często jest to kilkaset złotych, więc bierz to pod uwagę, organizując samodzielną logistykę – im dłuższy spływ, tym ta opłata staje się bardziej opłacalna.

Ramy czasowe i rezerwacje

Jeśli planujesz cokolwiek w lipcu lub sierpniu, rezerwuj z dużym wyprzedzeniem.

  1. Noclegi: Dobre miejsca noclegowe na popularnych szlakach (np. w Ukcie, Nartach) są bookowane nawet 6 miesięcy wcześniej.
  2. Kajaki: Firmy kajakowe w szczycie sezonu mają pełne obłożenie. Jeśli potrzebujesz 3-4 kajaków na 5 dni, zarezerwuj je co najmniej 2-3 miesiące przed wyjazdem. Koniecznie potwierdź rezerwacja kilkudniowa transport sprzętu!

Pamiętaj, wstępne planowanie i budżetowanie mazurskiej przygody to połowa sukcesu. Nie zostawiaj niczego na ostatnią chwilę, zwłaszcza jeśli chcesz uniknąć płacenia "last minute" za kiepskie kwatery.

Krok 2: Samodzielna organizacja transportu – dojazd i przemieszczanie się na miejscu

Mazury to region, który nagradza elastyczność. Jeśli planujesz samodzielną logistykę i chcesz być panem swojego czasu, kluczowy jest odpowiedni wybór środka transportu – zarówno do dotarcia na miejsce, jak i do poruszania się między bazami kajakowymi, noclegami czy sklepami.

Dojazd na Mazury: Kwestia wygody vs. oszczędności

1. Samochód (Zdecydowanie Polecamy):
Samochód daje największą elastyczność, co jest nieocenione, gdy organizujesz spływ kilkudniowy i musisz przewieźć ekwipunek. Większość popularnych baz kajakowych (np. Krutyń, Ruciane-Nida, Węgorzewo czy Suwałki, jeśli ruszasz na Czarną Hańczę) to miejsca, do których dojazd komunikacją publiczną jest skomplikowany.

  • Praktyczna Wskazówka Parkingowa: Jeśli ruszasz na spływ, na przykład Krutynią (trasa Zgon-Krutyń czy dłuższe odcinki), zapytaj swojego przewoźnika kajakowego (w AS-Tour to standard) o możliwość pozostawienia samochodu na ich bezpiecznym parkingu na czas spływu. Zazwyczaj jest to płatne, ale jest to najbezpieczniejsze rozwiązanie.

2. Pociąg i Autobus (Dla Minimalistów):
Jeśli podróżujesz z lekkim plecakiem, pociąg jest opcją do większych miast, takich jak Olsztyn, Pisz, Giżycko czy Ełk. Stamtąd jednak czeka Cię wyzwanie logistyczne, czyli tzw. "ostatnia mila".

  • Ostatnia Mila – Jak dotrzeć do bazy? Jeśli wysiadasz w Piszu, a Twoim celem jest baza nad Pisą lub Krutynią (np. w Ukcie), nie licz na komunikację miejską. Konieczna będzie taksówka (zwykle dość droga) lub zorganizowanie transferu z firmą kajakową (zawsze pytaj o taką możliwość przy rezerwacji sprzętu). Niektóre firmy oferują odbiór klienta z najbliższego dworca kolejowego za niewygórowaną opłatą.

Przemieszczanie się na miejscu i logistyka sprzętu

Pamiętaj, że spływ kajakowy to nie tylko sam spływ, ale też przemieszczanie się między startem a metą dziennych odcinków. To tu najczęściej pojawiają się problemy logistyczne.

1. Korzystanie z usług transportowych firmy kajakowej (Must-Have):
Jeśli planujesz spływ kilkudniowy (Pisa, Rospuda, Czarna Hańcza, a zwłaszcza Krutynia), wynajmując kajaki, automatycznie korzystasz z ich serwisu transportowego. To oni dostarczają kajaki na start i odbierają je z mety.

  • Konkretny Przykład: Planujesz spływ Czarną Hańczą. Zaczynasz w Starym Folwarku, kończysz w Mikaszówce. Firma AS-Tour podstawi Ci kajaki w Starym Folwarku i odbierze je po kilku dniach w Mikaszówce. Twoim zadaniem jest tylko dotarcie do punktu startu i odebranie samochodu z parkingu na mecie (jeśli to auto było Twoją bazą).

2. Samochód Jako "Ruchoma Baza":
Jeśli podróżujesz samochodem, najczęściej stosowany schemat to:

a) Jedziesz samochodem na metę (np. do Nowego Mostu, jeśli płyniesz z Krutynia Krutyń-Nowy Most).
b) Z mety (Nowy Most) dzwonisz po transport, który zawozi Cię z powrotem na start (Krutyń).
c) Płyniesz kajakiem.
d) Kończysz spływ na mecie, gdzie czeka Twój samochód.

To najbardziej efektywny sposób, aby po spływie nie czekać na transport powrotny.

3. Alternatywne Środki Transportu (Rower i Własne Nogi):
W rejonach popularnych szlaków (np. wokół Wielkich Jezior Mazurskich: Niegocin, Mamry, Śniardwy) świetnie sprawdzają się rowery. Jeśli planujesz bazować w jednym miejscu (np. w Mikołajkach) i robić krótkie wypady na jeziora lub jednodniowe spływy spływy jednodniowe Krutynią, rower znacząco ułatwi dojazd do sklepów czy lokalnych atrakcji. Możesz również rozważyć wynajem

Krok 3: Rezerwacja noclegów – hotele, agroturystyka i kempingi

Samodzielna organizacja spływu kajakowego to pełna wolność, ale wymaga też solidnego planowania logistycznego, a noclegi są kluczowe, zwłaszcza jeśli planujesz spływ kilkudniowy. Zapomnij o spontanicznym szukaniu miejsca na Mazurach w szczycie sezonu. Rezerwacja noclegów musi być wykonana z wyprzedzeniem.

Gdzie szukać i co porównywać?

Zacznij od popularnych portali rezerwacyjnych (Booking, Noclegi.pl) oraz AirBnb. Nie ograniczaj się jednak tylko do nich – wiele lokalnych agroturystyk i pól namiotowych ma własne strony lub profile na Facebooku, gdzie ceny mogą być niższe (omijasz prowizje).

Praktyczna porada: Szukając miejsca pod spływ, wpisuj w wyszukiwarkę nazwy miejscowości końcowych planowanych etapów. Jeśli np. płyniesz Krutynią, miejsca takie jak Krutyń, Ukta, czy Iznota będą kluczowe. Jeśli wybierasz się na Czarną Hańczę, skup się na bazie noclegowej wokół miejscowości Stary Folwark, Maćkowa Ruda i Frącki, które stanowią popularne punkty startowe i końcowe.

Zawsze, ale to zawsze, weryfikuj opinie! Nie patrz tylko na ogólną ocenę, ale czytaj, co ludzie piszą o czystości, ciszy oraz – co najważniejsze dla kajakarza – o możliwości bezpiecznego przechowania sprzętu lub dostępu do brzegu rzeki/jeziora.

Wybór zakwaterowania adekwatny do stylu podróży

Twój styl spływu definiuje wybór noclegu:

  1. Komfort i wygoda (Hotele/Pensjonaty): Jeśli po całym dniu na wodzie marzysz o ciepłym prysznicu, restauracji na miejscu i miękkim łóżku, wybierz hotele lub pensjonaty. Są one jednak najdroższe i często wymagają wcześniejszej rezerwacji, zwłaszcza w popularnych miejscowościach na Szlaku Wielkich Jezior Mazurskich (Mikołajki, Giżycko).
  2. Mazurski klimat (Agroturystyka): To złoty środek. Agroturystyki oferują często świetny stosunek ceny do jakości, domową atmosferę i możliwość dokupienia lokalnych posiłków (świetna opcja, jeśli nie chcesz gotować). Zazwyczaj są położone nieco dalej od zgiełku. Szukaj ich zwłaszcza w okolicy Puszcza Piska, jeśli planujesz spływ Pisą, lub wokół Węgorzewa, jeśli celujesz w szlak Łyny.
  3. Maksymalna oszczędność i bliskość natury (Kempingi/Pola Namiotowe): Jeśli transportujesz własny namiot, to najtańsza opcja. Na większości rzek spływowych, np. na Krutynia, znajdziesz świetnie zorganizowane pola namiotowe zaraz przy rzece, co minimalizuje logistykę przenoszenia kajaków. Koszt noclegu to często 20-40 zł od osoby. Pamiętaj jednak, że w szczycie sezonu (lipiec/sierpień) najlepsze miejsca (te z dostępem do prądu i czystymi sanitariatami) mogą być oblegane. Nawet na kempingach warto dzwonić i rezerwować miejsce dla dużej grupy.

Bezpieczeństwo rezerwacji – Polityka anulowania

Zawsze sprawdzaj warunki anulowania. Spływy kajakowe są uzależnione od pogody i Twojej kondycji. Warto wybrać opcje z bezpłatnym odwołaniem rezerwacji do tygodnia przed przyjazdem.

Wskazówka dotycząca zaliczek: Na Mazurach, zwłaszcza w mniejszych agroturystykach, powszechne jest wymaganie zaliczki (20-30% wartości rezerwacji). Upewnij się, że masz pisemne potwierdzenie rezerwacji (mail, SMS), w którym jasno określono daty, cenę i warunki rezygnacji. To zabezpieczy Cię przed nieporozumieniami w dniu przyjazdu.

Krok 4: Wyżywienie na własną rękę – od gotowania po lokalne smaki

Planowanie wyżywienia na Mazurach podczas samodzielnego spływu wymaga strategicznego podejścia. Masz dwie główne opcje, które najczęściej się przeplatają: pełna samowystarczalność kulinarna lub korzystanie z dobrodziejstw lokalnej gastronomii.

Gotowanie vs. Stołowanie – Kiedy co wybrać?

Jeśli zdecydowałeś się na noclegi w agroturystykach lub domkach z aneksem kuchennym, gotowanie jest świetnym sposobem na zaoszczędzenie pieniędzy i pełną kontrolę nad dietą. Zrób solidne zakupy w większym markecie (np. w Mikołajkach, Piszu czy Rucianem-Nidzie) na początku wyjazdu. Pamiętaj, że mniejsze sklepy w wioskach, takich jak Krutyń czy Ukta, mają ograniczony asortyment i wyższe ceny.

Praktyczna rada: Jeśli planujesz spływ kilkudniowy, gotuj posiłki, które łatwo odgrzać, lub które są sycące i nie wymagają skomplikowanych składników (np. dania jednogarnkowe, makarony z sosem, kasze). Na biwakach, gdzie masz dostęp do ogniska, idealnie sprawdzi się kociołek lub grill. Nie zapomnij o podstawowym zestawie przypraw, oleju i kawie – te drobiazgi często umykają uwadze.

Odkrywanie regionalnych smaków

Mazury to nie tylko kajaki i jeziora, ale i wspaniała kuchnia, której po prostu musisz spróbować. Stołowanie się na zewnątrz to doskonała nagroda po dniu wiosłowania i szansa na spróbowanie lokalnych przysmaków. Szukaj małych, rodzinnych karczm, szczególnie tych położonych przy popularnych szlakach.

Co musisz zjeść?

  1. Ryby: Świeżo złowione i smażone ryby to obowiązek. Pstrąg, sielawa, okoń – najlepiej smakują w tawernach nad jeziorami (np. w okolicach Jeziora Śniardwy czy Mikołajek). Szukaj miejsc z własną wędzarnią!
  2. Kartacze: To specjał kuchni podlaskiej i mazurskiej. Duże, sycące kluski ziemniaczane z mięsnym farszem, podawane z okrasą. Idealne po całym dniu na wodzie.
  3. Dania z grzybów i dziczyzny: Wiele restauracji oferuje dania inspirowane Puszczą Piską i Borecką.

Wskazówka logistyczna: Jeśli płyniesz Krutynią (np. na odcinku Krutyń-Ukta), często znajdziesz przy rzece małe bary serwujące proste dania obiadowe, co pozwala na szybkie uzupełnienie energii bez konieczności odchodzenia daleko od szlaku. Zawsze miej przy sobie gotówkę, bo nie wszędzie zapłacisz kartą.

Prowiant na wodne eskapady

Najważniejsza część planowania wyżywienia to prowiant na kajak. Na wodzie potrzebujesz jedzenia, które jest lekkie, kaloryczne, łatwe do spakowania i nie psuje się na słońcu. Zapomnij o sałatkach czy jogurtach.

Co zabrać do wodoodpornego worka (pamiętaj, żeby nie zostawiać śmieci!):

  1. Kanapki na ciemnym pieczywie: Z szynką dojrzewającą, twardym serem lub pastami warzywnymi. Unikaj majonezu i łatwo psujących się wędlin.
  2. Batony energetyczne/Musli: Konkretny, szybki zastrzyk energii, idealny, gdy dopada Cię kryzys w połowie trasy.
  3. Orzechy i suszone owoce: Mieszanka studencka to klasyk. W małej objętości dostarcza dużo kalorii i błonnika.
  4. Owoce: Twarde owoce, takie jak jabłka czy cytrusy, są lepsze niż miękkie banany czy brzoskwinie, które łatwo się pogniotą.
  5. Woda: Absolutna podstawa. Zawsze miej zapas większy niż Ci się wydaje. 2-3 litry na osobę na dzień wiosłowania to minimum, szczególnie latem. Możesz też zabrać tabletki do uzdatniania wody, jeśli planujesz długie, bezludne trasy (np. na Pisie czy Rospudzie).

Dzięki przemyślanemu planowi, unikniesz głodu i zmęczenia, a jednocześnie odkryjesz autentyczne miejsca, gdzie można skosztować regionalnych mazurskich specjałów.

Praktyczna Checklista Samodzielnego Podróżnika na Mazury

Skoro logistykę masz już w małym palcu, czas na ostatnie szlify przed wyruszeniem na Mazury. Pamiętaj – przygotowanie to połowa sukcesu, zwłaszcza gdy planujesz spływ kajakowy na własną rękę, czy to po popularnej Krutynia, czy bardziej dzikiej Rospudzie.

Rezerwacja Zabezpieczona: Spływ, Transport, Nocleg

Nie zostawiaj kluczowych spraw na ostatnią chwilę – zwłaszcza w szczycie sezonu (lipiec-sierpień).

  1. Kajaki i Transport: Jeśli wybrałeś opcję samodzielnego spływu kilkudniowego, upewnij się, że masz już zarezerwowany sprzęt w wypożyczalni (np. polietylenowy Prijon Cruiser II lub kanu, jeśli lubisz stabilność). W AS-Tour możesz z góry ustalić transport kajaków i bagażu na konkretne etapy, np. dostawę do spływu na Pisie i odbiór po zakończeniu trasy.
  2. Noclegi: Jeśli nie planujesz spania na dziko (co na Mazurach jest często regulowane przez parki krajobrazowe), zarezerwuj pola namiotowe lub agroturystyki. Na Krutyni popularne i dobrze wyposażone kempingi znajdziesz w Krutyniu, Ukcie czy Nowym Moście. Jeśli wybierasz spływ Czarna Hańcza, rezerwuj noclegi wokół Wigier i Augustowa.

Ubezpieczenie Turystyczne: Lepiej dmuchać na zimne

Mazurska pogoda potrafi zaskoczyć. Ubezpieczenie to must have, nawet jeśli podróżujesz tylko po Polsce.

  1. OC w życiu prywatnym: Upewnij się, że Twoje ubezpieczenie obejmuje szkody wyrządzone osobom trzecim, np. przypadkowe uszkodzenie wypożyczonego kajaka lub namiotu sąsiada na polu.
  2. NNW i koszty leczenia: W lasach Puszczy Piskiej czy na odcinkach leśnych Krutyni, pomoc medyczna nie zawsze jest pod ręką. Zadbaj o pakiet, który pokryje koszty transportu medycznego po wypadku (np. skręceniu kostki na przenosce).

Nawigacja w terenie: Mapa i Aplikacja GPS

Zapomnij o poleganiu na zasięgu. Praktyczna checklista samodzielnego podróżnika na Mazury musi zawierać narzędzia do nawigacji offline.

  1. Aplikacje offline: Pobierz mapy Mazur w aplikacji typu Maps.me lub Locus Map. Są one nieocenione do lokalizowania pól namiotowych, sklepów wiejskich i omijania mielizn na jeziorach.
  2. Tradycyjna mapa: Nawet najlepsza aplikacja może zawieść. Miej ze sobą laminowaną mapę szlaków kajakowych (szczególnie przydatna na Biebrzy czy Pisie, gdzie rzeka ma mniej wyraźny nurt).

Apteczka Podróżna: Repelenty to podstawa

Mazury to raj, ale też królestwo owadów.

  1. Repelenty: Kup spraye na komary i kleszcze z wysokim stężeniem DEET (np. 30-50%). Stosuj je regularnie, zwłaszcza wieczorem na polach namiotowych.
  2. Podstawy: Oprócz standardowych plastrów i środków przeciwbólowych, spakuj maść na ukąszenia (Fenistil lub podobne) oraz coś na oparzenia słoneczne (panthenol) – woda potęguje działanie słońca.

Spakowanie Właściwego Sprzętu: Sucho i Bezpiecznie

To, co weźmiesz, zdecyduje o komforcie spływu.

  1. Wodoszczelne worki (dry bagi): Najważniejszy element wyposażenia. Wszystko, co musi pozostać suche (śpiwór, elektronika, dokumenty), musi znaleźć się w worku minimum 30L. Nawet najlepszy kajak może się wywrócić.
  2. Odzież: Zestaw musi zawierać: szybkoschnące koszulki (syntetyki), polar lub cienka puchówka na chłodne wieczory oraz solidna, oddychająca kurtka przeciwdeszczowa.
  3. Obuwie: Na spływ – sandały trekkingowe lub buty neoprenowe. Na wieczór i do obozowania – lekkie adidasy lub kalosze, jeśli prognoza jest zła.
  4. Krem z filtrem (SPF 50+): Stosuj go na twarz, szyję, ramiona i kolana – woda i odbijające się od niej słońce są bezlitosne. Nie zapomnij o czapce z daszkiem.

Najnowsze posty na blogu

Mazury bez biura podróży: Samodzielna logistyka – transport, noclegi, wyżywienie. Praktyczna checklista.

Samodzielna organizacja wyjazdu na Mazury pozwala na pełną swobodę decydowania o trasie, budżecie i tempie podróży. Kluczem do sukcesu jest staranne planowanie,

Bezpieczny kajak pneumatyczny na Mazurach: Jak chronić sprzęt przed przebiciem (Poradnik eksperta)

Kajaki pneumatyczne zyskują na popularności, ale ich wrażliwość na przebicia stawia przed kajakarzami wyzwania, szczególnie na zróżnicowanych mazurskich szlakac

Ponton a Spływ na Pisie: Test Prędkości i Manewrowości z GPS. Czy Ponton Spowalnia?

Różnica w konstrukcji i oporze między kajakiem turystycznym a pontonem rekreacyjnym rodzi pytanie o efektywność spływu. Nasz test GPS na malowniczej rzece Pisie

Kajakowanie na Mazurach: 10 Ukrytych Kosztów, Które Zaskoczą Oszczędnych Turystów

Wyprawa kajakowa na Mazury wydaje się tania, jednak wielu oszczędnych turystów zapomina o małych, skumulowanych opłatach, które znacząco podwyższają budżet. Od

Ranking: Najlepsze trasy kajakowe na Mazurach dla początkujących – emocje i bezpieczeństwo

Mazury to kajakarski raj, ale dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę ze spływami, kluczowe jest wybranie trasy łączącej malownicze widoki z łatwością

Kajaki rodzinne dla początkujących: Jaki kajak dwu- lub trzyosobowy wybrać, by zapewnić sobie stabilność na wodzie?

Wybór pierwszego kajaka rodzinnego (kanu) może wydawać się skomplikowany, ale dla początkujących priorytetem powinna być stabilność, bezpieczeństwo i odpowiedni

Kajakowy spływ z rodziną: 3 krytyczne błędy, których musisz uniknąć (długość trasy, sprzęt, bezpieczeństwo)

Planowanie rodzinnego spływu kajakowego ma być przyjemnością, a nie walką o przetrwanie. Niestety, trzy najczęstsze błędy – od źle zaplanowanej trasy po lekcewa

Anatomia komfortu: Jak grubość i bieżnik podeszwy zmieniają wędrówkę po kamienistym dnie rzeki

Wybór odpowiedniej podeszwy w butach turystycznych to klucz do komfortu podczas wędrówki, szczególnie gdy teren jest nierówny, kamienisty i mokry, jak dno rzeki

Ubranie na Kayak Fishing: Jak się ubrać na kajaki latem i jesienią? Pełny przewodnik po ochronie przed słońcem i chłodem

Wyprawa kayak fishingowa, niezależnie od pory roku, wymaga odpowiedniego przygotowania odzieży. Kluczem jest zachowanie komfortu termicznego, skuteczna ochrona

Checklista bezpieczeństwa: Co każdy nauczyciel musi wiedzieć o ratownictwie i sprzęcie przed wyruszeniem na wodę z uczniami?

Wycieczki nad wodę są fantastycznym doświadczeniem dydaktycznym, ale wymagają od nauczycieli bezwzględnego przygotowania i znajomości procedur bezpieczeństwa. O

Rodzinne Ognisko na Mazurach: 10 Sprawdzonych Miejsc Idealnych dla Dzieci

Mazury to synonim udanego urlopu, ale znalezienie idealnego miejsca noclegowego dla rodziny z małymi dziećmi wymaga sprawdzenia wielu kryteriów: bezpieczeństwa,

Kajakarstwo Bez Barier: 10 pytań, aby znaleźć wypożyczalnię idealną dla Twoich potrzeb

Wyprawa kajakowa powinna być przyjemnością dostępną dla każdego. Często jednak osoby z niepełnosprawnościami lub specjalnymi potrzebami napotykają bariery, zacz